Geguritan Bahasa Jawa

Dalam bahasa Indonesia, mungkin kita sudah sering mendengar puisi sebagai karya tulis. Namun dalam Bahasa Jawa juga ada jenis karya tulis yang sejenis, yaitu Geguritan Bahasa jawa.

Geguritan bahasa Jawa hampir sama dengan puisi bahasa Indonesia. Hanya ada beberapa perbedaan didalamnya.

Nah agar lebih jelas lagi, berikut ini akan kami jelaskan mengenai geguritan bahasa Jawa yang wajib untuk kamu ketahui. Agar kamu paham dan mengerti dengan geguritan bahasa Jawa, yuk simak artikel ini sampai habis!

Apa Itu Geguritan?

Secara pengertian Geguritan merupakan sebuah karya sastra jawa yang mempunyai kata atau kalimat yang indah dan terdapat banyak makna dalam bahasa jawa.

Cara penyampaian geguritan ini menggunakan bahasa yang mempunyai irama, rima, mitra, bait, dan penyusunan kata secara baik dan tepat.

Biasanya orang membuat geguritan untuk mengungkapkan perasaan dan pikiran yang membuat geguritan tersebut.

Sedangkan dalam bahasa Indonesia geguritan disebut juga dengan puisi, yang menjadi pembeda antara geguritan dan puisi biasa yaitu hanya dalam penggunaan bahasanya saja.

Geguritan menggunakan bahasa jawa sedangkan puisi menggunakan bahasa Indonesia.

Ciri-ciri Geguritan

Seperti karya sastra lainnya, geguritan mempunyai karakteristik atau ciri tersendiri. Ciri atau karakteristik ini juga mempermudah kita untuk membuat geguritan.

Nah, berikut ini merupakan beberapa hal yang membedakan antara geguritan dengan karya sastra lain, di antaranya sebagai berikut :

  • Mempunyai aturan seperti tembang macapat, yaitu guru wilangan (jumlah suku katadi setiap baris), guru gatra (jumlah bait), dan guru lagu (huruf vokal terakhir).
  • Kata atau kalimat yang dipakai dalam geguritan harus mempunyai arti atau makna.
  • Geguritan yang dibuat harus dengan bahasa yang sopan dan indah.
  • Ada nama pengarang geguritan di depan atau di atas teks geguritan yang dibuat.

Unsur Intrinsik Geguritan

Untuk mempermudah kita ketika membuat geguritan yang baik dan benar, kita harus memperhatikan unsur intrinsik pada geguritan tersebut.

Nah berikut ini beberapa unsur intrinsik yang harus kamu ketahui dan pahami ketika akan membuat geguritan atau puisi bahasa jawa yang baik dan benar, di antarnya yaitu :

  • Tema, Sebelum membuat geguritan, ada baiknya menentukan tematerlebih dahulu dari geguritan yang akan di Hal ini bertujuan agar isi dari geguritan tersebut lebih spesifik membahas suatu hal.
  • Bahasa yangindah, seperti yang sudah di singgung di atas, saat membuat teks geguritan kamu harus menggunakan bahasa yang sopan dan indah.
  • Judul geguritan, hal ini berfungsi untuk memberikan sedikit gambaran kepada para pembaca atau pendengar sebelum mereka membaca atau mendengar geguritan yang di
  • Diksi, dalam pembuatan geguritan juga harus memilih diksi atau kata yang sopan,baik, dan indah.
  • Citra
  • Purwakanthi, adalah alunan bunyi atau rima yang sama pada beberapa kata.
  • Amanat, selain harus mempunya arti dan makna, geguritan juga harus mengandung amanat kepada para pembaca atau pendengar.

Jenis-Jenis Geguritan

Teks geguritan dibagi menjadi 3 jenis. Nah berikut ini merupakan beberapa jenis teks geguritan yang harus kakmu ketahui, diantaranya sebagai berikut :

  • Jenis teks geguritan yang pertama yaitu teks geguritan yang menceritakan mengenai kondisi atau pengalaman pembuat geguritan atau orang lain (naratif).
  • Jenis teks geguritan yang kedua yaitu teks geguritan yang menceritakan megenai suatu gambaran suatu peristiwa (deskriptif).
  • Jenis teks geguritan yang ketiga yaitu teks geguritan yang di dalamnya berisi kritikan atau sindiran kepada yang

Geguritan Bahasa Jawa berdasarkan waktu

Seperti diketahui bersama, geguritan atau puisi dalam bahasa Jawa ini sudah ada sejak zaman dahulu. Namun seiring dengan perkembangan zaman yang ada, geguritan yang beredar di masyarakat sudah mulai mengalami perkembangan.

Ini juga yang mempengaruhi jenis geguritan yang sudah beredar di masyarakat, antara lain sebagai berikut :

Geguritan lawas

Seperti namanya geguritan lawas, dimana ada aturan yang mengikat, ketika akan menyusun puisi yang dimaksud.

Mulai dari ungkapan yang dipakai, jumlah gatra dan susunan tiap bait yang hanya terdiri dari 4 baris atau 4 set, terdapat susunan bait akhir yang sama atau hampir sama, yakni A, I, U, E atau O.

Geguritan anyar

Seperti namanya, geguritan atau puisi bahasa Jawa ini, bersifat bebas. Dengan kata lain tidak terikat dengan guru gatra, guru lagu atau yang lainnya.

Selain itu, geguritan ini juga biasanya menggunakan bahasa Jawa yang umum dipakai saat ini.

Kumpulan Contoh Geguritan Bahasa Jawa

Kumpulan Contoh Geguritan Bahasa Jawa

Berikut ini kumpulan contoh geguritan bahasa Jawa dengan berbagai macam tema. Yukk simak selengkapnya.

Geguritan Bahasa Jawa Tema Agama

Gusti…

Dalem namung tiyang kang lemah

Kang boten saged mlampah piyambak.

Gusti…

Dalem namung tiyang ingkang gampil gripil

Tansah kegoda kesenengan donya.

Gusti…

Hamung siji panyuwunku

Tuntun dalem wonten ing margi kang padhang gusti.

–Intan Nukhi Adhiya–

Geguritan Bahasa Jawa Tema Ibu

Ibu

Anakmu kang dak wanti wanti

Kang dak kawatirake

Kak kok titipake ana pawiyatan luhur iki

Iki anakmu

Kang durung isa nyenengke ibu

Kang durung bisa nyenengke keluarga

Kang isih dadi tanggunganmu ibu

Nanging ibu

Anakmu iki bakal banggakke ibu

Banggakke keluarga kabeh

Anakmu rak bakal nyerah bu

Kanggo nyekel lintang ana langit

Kang kadhang ditutup mendhung

Kang kadhang mripat wae wis ora bisa weruh

Nanging anakmu iki janji ibu

–Intan Nukhi Adhiya–

Ngger,

Biyung nyuwun ngapura

Ora bisa dadi biyung kang sampurna

Ora bisa nglegakne atimu.

Ngger,

Uripku kebak kaluputan

Ngiwa luput, nengen luput

Rumangsaku aku wis manut

Bangun turut karo sing jare winasis

Nanging nyatane isih tetep luput lan diluputne.

Lara atine biyung, ngge

Kepengin crita wae,

Ora enek sing gelem krungu

Apa maneh sambat, mung arep digeguyu

Kabeh wis ora percaya karo biyung.

Kabeh ki nyatane ngapusi

Nanging biyung isih tetep percaya, ngger

Mung siji sing ora bakal ngapusi

Gusti Kang Maha Agung.

–Yanik Agus Setyaningsih–

Geguritan Bahasa Jawa Tema Budi Pekerti

Begal…

Wong liya nyebut brandhal!

Saben dina ngasah gaman nganggo ungkal

Kanggo nodhong njero terminal.

Begal…

Pinter golek akal

Sapa wae bakal didadekake tumbal

Begal utege wis mirip kadhal

Yen kecekel dulangen sandhal!

Begal saiki…

Luwih tega nglarani!

Nggawa pitul nembak wong nganti mati!

Nggawe gregetan para pulisi!

Begal dibrantas ana ngendi-endi

Ketemon ngrampas ditembak mati.

Begal saiki wis kebangeten

Wus kerep nggawa korban

Donya brana asil rampogan

Haram hukume yen dipangan

Bakal nampa siksaning nraka jahanam.

–Iswahyudi–

“Korupsi”

Abang putih kajunjung duwur ing langit pratiwi

Wujud getih lan balung para pejuang

Apa kowe isih eling?

Cucur kringet luh kang wis kebacut dadi tumbal

Tumbal marang buwana kanggo kemerdekaan.

Saiki apa?

Kowe ngapusi, kowe korupsi

Cangkemmu amba kebak arta

Raimu gedhek, ora duwe isin

Dijak rembug malah kepara angler

Rakyatmu kuru, kowe lemu

Rakyatmu mlarat, duitmu sak arat-arat.

Sing makmur sapa?

Kowe lan kanca-kancamu

Sing tumindak ala marang rakyatmu

Mula, ayo brantas korupsi

Ayo padha gumregah.

Mbangun bangsa Indonesia kang sumringah

Bangsa kang apik ing budi lan tutur

Bangsa kang sejahtera lan makmur.

–Dening Kharisma L. W.-

“Uripe Manungsa”

iki ana cerita

kados uripe manungsa

ingkang rekosa

amarga kakean dosa.

ora gelem nindake dawuhe agama

geleme mung nyusahke wong tuwa

ora isoh nyukuri sing diparingi pencipta

isohe malingi duite tetangga.

Geguritan Bahasa Jawa Tema Alam

Merapi…

Saka kadohan katon gagah

Asep putih ndedel ing awiyat

Tilas dalan lahar katon cetha

Kena sunare Hyang Bagaskara.

Merapi…

Saumpama kowe bisa crita

Kabeh kadadean ing tanah Jawa

Wiwit jaman Mataram Kuna

Nganti madege Kraton Ngayogyakarta.

Merapi…

Sliramu anyekseni kridhaning bangsa

Wiwit nalika ngusir penjajah Walanda

Jaman mardika jaman Soekarno

Nganti jaman Soeharto

Jaman Habibie tumekaning Megawati lan Susilo

Merapi dadi saksi.

–Puthu Aryana–

Angin pancen sumilir ngrajut awak

Nanging mau bengi hawane nggodha angen

Kumepyur grimis ngruwis nggawa pengarep

Mengko udan ngadhemi bumi sing ngrantu

Woh, woh, medhot rasa gumawang

Lebu sing tumemplek lumahing godhong

Durung owah gambarane

Jago kluruk sesautan ora miyak cahya srengenge

Kaya padatan njalari donya iki tangi

Donya peteng ora kawiyak sunar padhang

Ing bang wetan ngranuhi sesawangan

Kepara saiki krasa kulit anyep

Kesiram angin playon nerak-nerak sak karepe

Isih binareng thathit gumerit nyigar keteg dhadha

Gordhin jendhela mobat-mabit sesalaman

Kleyang-kleyang godhong ing ngarepan

Mudal-mudal gumlethak ngebaki plataran

Godhong blimbing, jambu Bangkok, blimbing wuluh

Mosak-masik ing plataran ora kumanan kentekan semen

Got paving urunan warga gumlesah larahan pasar

Esuk iki kosok balen karo mau bengi

Panas sing sumeblak diwiyak angin adhem mabit

Njalari angin keplantrang miyaki jaman

Sing teka ora kinira miyak donya

Apa iki sasmita lumahing donya kurebing langit

Aweh panyendhu marang manungsa

Esuk lan sore singgeting dina rahina

Wengi nggarit ati miyaki leladi iku wis pinasthi

Aja ngowah-owahi lakuning lintang ing akasa

Iku luwih prayoga

–Ariesta Widya–

Mataun-taun

Sira ngrusak geger lan awakku

Makaping-kaping

Landhepe bendho lan pacul

Nyigar lemah subur dadi larik-larik tandur

Pokalmu mblandhong sapenak dhengkul…

Lemah ijo wis malih gundhul

Tirta musna ing mangsa ketiga

Ninggal belik nalika paceklik

Jare wadhuk dadi alesan

Ora bakal ana rampunge

Nadyan donya pisan

Denuntal sakabehe…

Yoh

Entenana

Yen tekan titi mangsa

Arga iki nagih prasetya…

–Siswidiadi Ngesti N–

“Kidung Wengi”

Wengi wis lumingsir jero

Cahyane sang candra katon surem

Tumiyung mangulon mapag tekane gagat raina

Kahanan katon tintrim

Mung swarane jangkrik sesahutan ngumbar lelagon

Kala-kala jegoge asu sing mecah wengi

Jalma manungsa wus padha lerem ing pangimpen

Nepsu-nepsu panguripan uwal saka nala

Gumanti impen-impen kang endah mbuntel panjangka urip

Mung kemrosake manuk codhot nrusuk ing pang-pang wit pelem

ngluru woh-wohan nggo ngganjel weteng

Sakwuse sawengi natas ngancani sepining bawana

Swarane jago kluruk padha pamer swara

Minangka pratandha yen bagaskara bakal tumeka

Cahya warna abang rampak-rampak

Pratandha ngjak jalma miwiti makarya

Ngobahake raga

Ngudi rejeki ngluru pangupajiwa

Sakwuse madhep kiblat

Ing tengahing pedhut manjing subuh

Nyeyuwun nugrahaning kang Maha Rat

–Hadi Pamungkas–

“Sendhang Tirta Panggesangan”

Kinclong, klimpah-klimpah, kumricik ilining toya

Pating sliri tawes, wader pari dalasan anggang-anggang

Sedaya memuji mring Hyang Widhi

Tanpa sih Paduka Gusti

Dados punapa awak mami?

Widodari kayangan sami lelumban

Tumurun madyaning sendhang

Jamas, reresik tan emut ing wanci

Kamanungsan si Tarub

Segering tirta sendhang dadya panjanging yuswa

Saiba bombong kula nyumurupi

Sesami titahing Gusti anjagi lestari

Punapa boten rumaos

Punapa sampun wuta tyasira

Kutu-kutu walang ataga sami sun cawisi

Kantho lelahanan tanpa nyulihi

Ngantos telas tan nyisa kula legawa

Nanging geneya?

Kori kula kasumpet aspal

Beton, ngantos nduwa margi kula

Kados pundi punika Gusti?

Nyingkur kawula, Gusti …

Sok sintena ingkang mireng pisambat kawula

Keparenga paring marga

Satemah boten namung kabuncang muspra

Kepara damel kasangsaran dhumateng manungsa

Kula kapang dados sendhang tirta panggesangan

–S.Wignya Raharja–

“Kluwung”

Ora katon garising kikismu

Nadyan wilangane tinemu

Oncating citramu, ambabar banyu

Tuhu agung kersane Gusti

Riris … grimis endah dinulu

Agawe menebing lebu

Mahanani segering banyu

Ora geseh, eseme anuju prana

Tansah gawe brantaning driya

Ora kapiyarsa wuwuse wacana

Rinengga endahing solah bawa

Andelidir ponang kintaka

Binarung kidung asmara

Iba mulya raharja, rasaku

Datan ana kang ngreridu

Rinonce kehing wanodya yu

Andum prasetya tuhu

Woh aren …, asung pepeling

Endahing citramu, boya sumandhing

Ora beda ngendikaning biyung

Sliramu … andha widhodari … ya kluwung

–Soewardi Baroto Martono–

“Endahe Alam”

Yen mandheng alam iki ..

Pikiran susah dadi endah

Anggugah semangat urip kangge jiwa iki

Ati pun dadi sumringah lan bungah

Yen ndeleng uwit ijo royo-royo

Awujud ciptaan sing kuasa

Lan kesucian sinar surya

Kanggo padhange dunya iki

Puji syukur matur nang Gusti Allah

Marang kaendahan isine ing bumi

Sing kudu dijaga lestariane

Tanpa ngilangake kaendahane

–Arvie Diah Pratiwi–

Geguritan Bahasa Jawa Tema Lingkungan

“Lintang Panjer Rahina”

Nalika bumi isih sepi

Lintang panjer rahina wis tangi

Menehi Pepadhang sagung dumadi

Kang wiwit gumregah ngupaya rejeki

Para among tani wis ndalidir mecaki galengan

Mbok bakul sinambiwara wus sengkut makarya

Para ngulama tumungkul mengestu puja

Para santri wiridan ngaji

Jago kluruk sesautan

Melu tasbeh marang pangeran

Ndonya wis gagat rahina

Maringi kalodhangan janma ngupadi pangupajiwa

–Slamet SA–

“Kitir”

Kitir iki

Isi panantangku marang wengi

Sing kebacut anggone nguja sepi

Dolanan swarane asu baung nggeririsi

Kitir iki

Wujud pangundhamanaku marang awang-awang

Sing kebacut brangasan

Ngrentengi lintang, nguntal rembulan

Kitir iki

Srana gugatku marang isen-isening jagad

Sing pijer royokan brekat

Tan keguh njaluk ruwat

–Anonim–

Geguritan Bahasa Jawa Tema Cinta

“Tresna”

Tresna kuwi sepele

Tresna kuwi ya kowe karo aku

Tresnamu kaya surya

Nanging ya kaya samudra

Tresnamu bisa nekakake mega

Nanging saiki tresnamu kaya dahana

Awit aku mbok tinggalna

Langit data peteng

Ora ana candra apa maneh kartika

Atiku kaya bawana sing lemahe nela-nela

Maruta, kandhakna yen aku isih tresna

–Erlita Fajrani–

“Dluwang Njero Laci”

Esemmu kang pungkasan isih tak simpen

Tansah tak ronce ing telenging ati

Masio mung dadi pengangen-angen

Wus telung windu lumaku

Gawang-gawang wewayangan iku

Tansah jejogetan ing manik-manik mata

Iki cerita purwa tumrap aku lan sliramu

Ing meja pojok mburi ngisor jendela

nimas …..

apa panjenengan pirsa .. ?

yen ana dluwang sak lembar keri ing laci

meja pojok mburi ngisor jendela

kang ora nate kawaos nganti purna

meja pojok mburi ngisor jendela

nyimpen tulisan kang durung kawaca

sak suwek isi lembaran crita

ana sak larik ukara kang durung cetha

rasa kang tansah ngumbara

tekan seprena aku ora ngerti

apa kuwi ukara lan rasa tresna

dluwang njero laci …

yo kuwi crita kang kari .. mung dadi memori ..

“Tresnaku-Tresnamu”

Rikala kori dakbukak byak

Kaya sinamber gelap lepat

Iki tenan apa ngimpi ?

Sliramu jumeneng nyunggi katresnan

Panggah ora owah

Dinodhog rasa jroning dhadha

Meh wae aku kantaka.

Angenku daklarak ing pangumbaran

Telungpuluh loro warsa kepungkur

Kangmas,

Rasa tentrem rinengkuh ing astamu

Edhum nyawang sorot netramu

Aku katrem, aku kasmaran

Engga wektu jumangkah mlaku

Tresnaku-tresnamu dadi rangu

Kelindhes wektu

Daktantang daktanting ora maelu

Sansaya adoh lumayu

Tangeh anggonku bakal ngluru

Kangmas,

Tresnaku tresnamu ginubel wektu

Lawase padha paprentahan Orde Baru

Wis kukut, wis kemput …

Nadyan nora bisa nyawiji

Nanging tresna aji lan suci, tresna sejati

Bakal dakrukti nganti tumekeng janji.

–Biyung Amie Williams–

“Alang-alang”

aku dudu tanduran kang edi lan peni

uga dudu puspa arum

kepara dadi musuhe kadang tani

opo maneh nduwe pengarep-arep tinandur ing tamansari

aku ….

cinipta dadi alang-alang

tumungkul saka sela-selaning bumi

aku … ngrumangsani

mung saderma alang-alang

kang ngebaki pekarangan lan ngalang-alangi sesawangan

tanpa daya lan guna

mung tanduran pinggir ratan

kang ora gampang tumpes rasa lan pangrasaku

uripku landesan bekti mring Gusti

gondelan ayat-ayat suci

pedoten oyot-oyotku isa kangga tamba

talinen kenceng godong-godongku dadi siji

isa kanggo tutup gubuk-gubuk katresnan

minangka tanda bekti lan ikhlasku mring agesang

“Sing Ilang Ben Ilang”

Saupamane ngerti isine atiku…

Ra bakalan kowe ngilang

Kaya pedhut kang kasaput srengenge

Kaya bun netes siya-siya ing lemah garing

Nambah eluhku nelesi pipiku…

Kabeh wus ora kena digetuni,

Sebab jodho rejeki lan pati…

Wis digarisake dening Gusti Kang Maha Kuwasa

Sing ilang ben ilang…

Ra bakal dak gayuh maneh

Cukup sakmene kanggo riwayat

Kanggo sasine lelakon urip,

kowe lan aku kudu nrima legawa

–Iswahyudi–

“Jodhoku”

Sliramu sing saiki tak tresnani

Apa ya sliramu…?

Sing arep ngerteni aku salawase

Apa ya sliramu?

Sing arep njaga aku salawase

Apa ya sliramu?

Sing arep nuntun aku marang dalan kang becik

Apa ya sliramu?

Sing arep melu ngrasakake bungah lan rekasaku

Apa ya sliramu?

Sing sesuk arep dadi kanca uripku

Dhuh Gusti

Paringana pitedah kanggo aku

Apa iya iki jodhoku?

–Zahrotun Nurul Fatmi–

“Tandha Katresnan ku”

Wiwit kok tulisake tresna iku

Manuk-manuk kepodang padha geguyonan

Ing pang-pang godhonge waru

Ijo enom lelagone langit biru

Srengenge isuk kang mlethek ing ati sumunar

Martakake dhina bakal ora kamendungan

Wiwit kok kandhak’ake tresna iku

Liwat kali dhak kintirake prau godhong pring

Amrih bisa lelayaran aneng segaranining atimu

Apepayon langit ing pucuking alun

Banjur dak tunggu tekane nggawa warta

Wiwit kok kidhungake tresna iku

Apa aku kudu lumaku sadhuwure angin lan segara

Njupuk kembang srengenge kang mlethek

Banjur dak slempitake ing kupingmu

Kareben nambahi brantaning ati

Sanjerone ati iki, Yayi

Ana panandhang,kirane mung kowe kang bisa mangerteni

Liwat getering angin kang sumilir

Sadawaning laku lan sepi tak ceritakake

Yen ta… samengko bakal nyawiji

–Arya Esa Mahadewa–

“Ngreksa Rasa, Ngreksa Tresna”

Rong puluh tahun wus lumaku

tansah ndak simpen rapet jroning kalbuku

ora isa luntur dening lumakuning wektu

amarga iku tulisan-tulisan gusti kang kudu dilakoni

ora isa ilang esem manismu

ora bakal musna sorot netramu

pra dak selaki aku nate nyimpen rasa

kang nate nancep mring kalbuku

endahing crita kawuri tansah dadi memori

rina trus lumaku nyedaki ratri

baskara meh angslup gumanti candra

“Aku Duwekmu Wengi Iki”

Lumakuku kaya ngawang

Ngawang-ngawang nggayuh lintang

Mecaki dalan kasusahan

Apa Sejatine?

Kang ngganjel ing njero manahmu?

Tegese luh kang tumetes ing pipimu

Nglebur nyawiji ing swasana

Kang sejatine durung bisa gawe aku lan sliramu

Mesem bebarengan

Crita marang aku

Senajan ora mesthi bisa mungkasi

Lilakna aku andum donyamu

Kang kebak dening kaendahan

Sing durung kasunyatan

Aku duwekmu wengi iki

Iki ragaku

Iki sukmaku

Aku lila disiksa

Nganti ora ana sisa

–Isnaini D. Pramusinta–

“Kapang”

Menawa rasa matine ati

Mesti jiwa tansah kapang

Umpama ati kapenjara asmara

Apa bisa jiwa ngapusi

Menawa saperangan ati ngantu-antu

Mesti separo liyane ngenteni

Umpamane setengah ati tansah (han )jaga

Bisa ora saperangan liyane nglaleake

Menawa ati tiba sengsara

Mesti jiwa luwih lara

Pujaning atiku..

Apa sing bisa tak tindaake

Aku mung wanita sing kakungkung geni asmara

Wanita sing atine wis kadusta

Apa sing dipengine saliyane pengin cepet ketemu kalawan sing ndusta ati

Sing pada-padane laksana kidung swarga sing ngalun-alun ing karnaku

Sing nggawe kentir kapal jiwaku ing tengahing samudra rasa sing tan winates

–Anonim–

Geguritan Bahasa Jawa Tema Sahabat

“Kanggo Kanca”

Biyen, tanganmu genggem tanganku

Biyen, pundakmu enek kanggo aku nangis

Biyen, guyumu nentremke atiku

Nanging saiki….

Tangan, pundak, guyumu ilang saka uripku

Kanca-kancaku kabeh,bayangna

Apa sajatining kahanan sajroning dunya

Yen ora ana welas lan asih

Ora ana uga kekancanan tanpa pamrih

Ing sakjroning manah atiku

Aku ngrasakna kepengin ngamuk wektu iku

Kanca lan kancaku

Elinga rasa atiku iki

Jaganen rasaning welas asih iki

–Amami Retno Niti A–

“Layang Iki Kanggo Sliramu”

Layang iki kanggo sliramu

Layang batin kang ora bakal pernah kok woco

Aku arep ngilang sakwetara

Menawa setahun nanging ora merga wong liya

Merga aku kudu fokus ngadepi perkara

Perkara kang wis suwi dadi kekarepan ati

Kang ijih ora kena diganggu sapa-sapa

Aku arep jaluk ngapura

Menawa ilange awakku marahi sliramu lara

Nanging aku iki wis tuwa

Lan aku durung olih apa-apa saka uripku iki

Aku nyuwun ngapura

–Intan Nukhi Adhiya-

Geguritan Bahasa Jawa Tema Pahlawan

“Kartini”

Kartini …

Sapa kang ora kenal panjenengan

Pahlawan kang mbela kaum wanita

Pahlawan kang berjuwang nentang paugeran walanda

Kartini …

Sanajan tinitah dadi priyayi

Duweni trah bangsawan

Kartini mbela emansipasi wanita

Mbela rakyat jelata

Kartini …

Wulan April iki dadi seksi

Lelabuhanmu kang misuwur tumrap bangsa Indonesia

Habis Gelap Terbitlah Terang

Dadi bukti masa perjuwangan

Kutha Jepara dadi papan panggonan ngukir sejarah wanita

Kartini …

Amarga jasamu

Wanita eropa lan wanita pribumi

Dadi duweni hak kang padha

Duweni hak pikantuk pendidikan

“Pahlawanku

Pahlawanku

Wutahing ludirmu

Nyiram ibu pertiwi

Nadyan sang ibu

Kudu muwun sedhih

Karajang-rajang manahe

Karujit-rujit rasa pangrasane

Pahlawanku

Mugya Gusti paring nugraha

Semana gedhene bektimu

Jiwa raga, bandha donya

Tanpa sisa

Amung siji pangajabmu

Merdeka

–R. Tantiningsih–

“Pahlawan”

Pahlawan, sliramu dadi dalan kemerdekaan

Tadah awak ora wedi marang kematian

Nyowomu kanggo pondasine kebebasan

Kanggo rakyat saking cengkramane penindasan

Pahlawan, awan bengi nantang maut

Ngalawan misil misil kang semrawut

Kabeh lawan koe ajak gelut

Ra peduli najan awak podo benjut

Pahlawan, semangatmu koyo geni

Ngobong kabeh pasukane kompeni

Kanggo njaga lemah kang ditresnani

Indonesia merdeka, Indonesia di ormati

Pitulas agustus taun papat lima

Opo sing diimpike dadi nyata

Saiki indonesia wes merdeka

Pahlawan, perjuanganmu ra sia-sia

Indonesia merdeka !!!

Indonesia merdeka !!!

Kabeh mergo perjuanganmu

Pahlawanku

–Rono–

“Ki Hajar Dewantara”

Ing adheme hawa Walanda

Sira panggah netepi setya

Nyawiji ing ngilmu

Ngugemi ing laku

Nyerat ing saben-saben wektu

Nalika ati krasa

krungu swara jerite sedulur

Ing lemah Pertiwi

Sira gumregah greget

Bali ing desa mijilmu

Nuswantara

Suwardi suryaningrat

Kondhang kanthi asma Ki Hajar Dewantara

Putra kraton sugih bandha brana

Milih dadi satriya lelana

Manunggal sajroning rakyat jelata

Gugur dadi pahlawan Negara

Minangka Bapak Pendhidhikan Bangsa

–Bisri Nuryadi–

“Wutah Getihku”

Gumelar jembar bumi asri

Sumunar sumringah sunare bagaskara

Padhang sumilak hanelai jagad Nuswantara

Bumi pusaka wus kawentar

Ombak-ombak samodra, kencana kang ngrenggani

Wutah getihku daktresnani

Kawulamu….

Guyub rukun anambut kardi

Jeroning swasana tentrem lan mardika

Gilig ing tekad manunggal

Cumithak jeroning ati, bebarengan ambangun

Aku lila….

Korban jiwa raga kanggo bumiku

Nadyan awak ajur dadi sawur

Lan getihku mblabar mili, netes ing bumi pertiwi

Labet raharjaning nagara

Lumantar iki….

Isining atiku ginurit

Prasetyaku thukul saka ati kang tulus

Njaga langgenging kamardikan

Donga pujiku kebak kaendahan, kanggo wutah getihku

–Mahardono Wuryantoro–

#Geguritan Bahasa Jawa Tema Guru

“Sertifikasi Guru”

Sertifikasi Guru

Kabeh wong wis padha krungu

Apa maneh ana kalangan guru

Nanging… kanthi sertifikasi guru mau

Apa bocah-bocah banjur mituhu

Ora wani karo Guru

Mugiya kanthi sertifikasi iki

Para siswa tambah bekti

Sinau ana sekolah kang mligi

Mantep, karep sajroning ati

Kanthi sertifikasi guru iki

Para guru ana kang ndaftar haji

Uga akeh kang tuku mersi

Nanging kang utama

Kanthi sertifikasi guru iki

Para siswa tambah prestasi

Lan bekti marang Ibu Pertiwi

Lan marang kang gawe urip pati

–Aris Irianti–

“Guruku”

wingi nalika sikil iki

tumapak sandhuwure bumi

durung paja-paja ngerti ha, na, ca, ra, ka

alip, ba’, ta’, apa dene good morning teacher!

lumakuning srengenge wis ganti

panyawangku dadi padhang

terawangan

rasaku sangsaya …

ora bisa dakgambarake

sih tresnamu nabet njanget

sajroning atiku

lamun tanpa panjenengan

bisa apa aku nepaki bumi iki ?

leladimu marang aku

ora timbang karo piwalesku

bu guru, pak guru

jangkahku isih adoh

uripku isih nyamut-nyamut

sethithik setetes bun esuk

iku wis cukup

tinimbang banyu sekendhi

marakake ati mati

lepasen lakuku

lilakna labuh labetmu

dakumbare gagasanku

sedyaku kasembadan

donga pangestumu

nuntun marganing sedyaku

–Sutapa, W.R–

Geguritan Bahasa Jawa Tema Harapan

“Nglangut Kebak Panganen”

Wis ora ana srengenge

Rupa lan ganda wis beda

Kaendahan mau esuk wis sirna

Polahe wong padha makarya

Polahe wong padha nyuwara

Wis ora ana

Wis ora ana krenteg apa-apa

Mung ngenteni rasa ngantuk

Nganti krasa dicokot nyamuk

Batin iki nglangut

Adoh parane pikir

Nganti tumus anylesing rasa atis

Isih wae ora ana rasa apa-apa

Muga ora ana candhik ala

Tumusa becik, aku pancen temen

Pengin urip mulya

Dadya duta sambada aruming asma kluwarga

Lulus kuliah bisa cepet diparingi papan makarya

Nadyan mesthi digadhang ndang omah-omah

Aku pasrah

Nglangutku dadya berkah

–DRA. Endang Listiyani, M.PD–

Geguritan Bahasa Jawa Tema Pendidikan

“Pamulangan”

Jare simbah aku kudu sekolah

Kareben dadi bocah genah mrenah ora nggladrah

Jare rama ibu aku kudu sregep mangkat

Kareben dadi wong pangkat urip ora kesrakat mlarat

Jare bapak ibu guru aku kudu sinau

Tambah ilmu

Kareben kelakon kabeh kang tinuju

Nanging

prakanca, ….

coba delengen kahanan nyata

apa isih bisa pamulangan kang ana dadekake urip tumata

pamulangan kang tanpa tuladha

pamulangan kang kasatan piwulang

pamulangan kang ngajarake angka-angka wuta

siji lan siji ana pira?

Jare anut kang duwe kersa

Jan ora weruh subasita, trapsila, apa maneh tata krama

lali dosa…

kabeh lurung binarung kumalungkung

pamrih pamuji siji

Pamulangan ora aweh pepadang

Simbah,

Nyuwun pangapunten

Kula mboten kepingin dados dokter

Jalaran duite bapak mboten wonten sakoper

Rama,

Nyadong duka

Kulo mboten kapilut drajat pangkat

Jalaran ajrih sumpahing rakyat

Kang panggah mlarat sekarat

Bapak ibu guru,

Nyuwun donga pangestu

Mugi-mugi sedaya ilmu saged dados sangu

–Budhi Setyawan–

“Arti Tekamu”

Ing petenge arah lan langkahku iki

Panjenengan dados srengenge kangge uripku

Menehi sumunar cahya kanggo kabeh pengarepan

Panjenengan madhangi lurung-lurung kang buntu

Liwat sorotan cahya kang metu saka swara lan tuturmu

Ing kelas kang ayem tentrem iki

Aku nangkep artine panguripan

Mung marang panjenengan gegayuhan dipun taruhaken

Lan marang panjenengan pengarep kang luwih becik

Panjenengan Kang nemtokake nasib bangsa Paduka

Boten mokal kagem panjenengan

Mujudake generasi emas bangsa kang gemebyar ing pepeteng

Saben dina panjenengan nindakake kagiyatan mulya iki

rasa sabar uga rasa ikhlas ndampingi saben dina

sakabehe ing donya ora bisa mbales jasamu

yaiku jasamu kang iso nggawe bintang ing pepeteng

kita ora bisa ngganti jasamu karo opo bae

Nanging, kita bakal nggawe panjenengan bangga

Jasamu bakal kita pangeti sajrone uripku

bakal kita pengeti ing sajroning ati

lan ora bakal lebur dening puteran wektu

matur nuwun sanget, guru ingkang kula tresnani

Tanpa panjenengan bakal peteng ……

lan amarga panjenengan urip dadi migunani

–Putri Mulyasari–

“Senajan Ketok Nakal”

Senajan nyekel buku wae ngantuk

Gayane nyekel rokok neng ngarep kanca-kanca

Ben diarani sangar

Metu bengi-bengi jalan-jalan karo pacar

Ben diarani payu

Nanging ana krenteg atine

Pengen banget bisa sukses

Isa oleh ipk kumlot

Isa gage olih kerja sing bener

Kuwi awakmu nang

Kang ora bisa nahan nafsu senenging donya

Nanging aku salah

Awakmu iki

Saiki wis isa nahan nafsu senenging donya

Lan padhanging donya isa katon ing mripatmu

-Intan Nukhi Adhiya–

“Reuni”

Sawise lawas pisah

Ketemu wis padha dadi simbah

Rambut-rambut putih, pasuryan padha malih

Pethuk gapyuk rerangkulan nyuntak sakehing rasa kapang

Ati trenyuh mripat kekembeng luh

Wor suh karo rasa bungah

Guyu-guyu renyah kaya nalika isih bocah

Dhek biyen nate dadi sakukuban

Njur padha pisah dalan, nepusi lelakone sowang-sowang

Lungit angelangut, lam-lamen jaman kesaput pedhut

Nganti wancine srengenge dhoyong ngulon

Beja, dene isih bisa sapatemon

Dhuh Gusti ingkang Maha mirah

namung saged muji Syukur Alhamdulillah

Gene isih menangi kumpule balung pisah

–Djoko Waluyo–

Geguritan Bahasa Jawa Tema Sekolah

“Sekolahku”

Bangunanmu kang megah

Madeg sakulone alun-alun Purbalingga

Dadi tujuwane siswa-siswa

Sing arep golet ilmu kanggo sangu tuwa

Saben dina

Aku tansah ana njero ruanganmu

Ngrungokake piwulange bapak ibu guru

Apa sing kudu digugu lan ditiru

Tambah dina tambah marem atiku

Sekolah neng SMA Negeri Satu

Sing kawentar gurune

Sing kawentar prestasine

-Kinanthi Barru / X MIA 3 SMAN Purbalingga)–

“Sekolahku”

Sekolahanku…

Panggonan anggonku golek ilmu

Sekolahanku…

Diwulang dening Bapak-ibu Guru

Sekolahanku…

Sinau, maca buku

Ing Panggonan iki

Aku diajari supaya karo wong tuwaku kudu bekti

Ing panggonan iki

Aku diajari marang kanca aja srei

Diparingi PR kanggo gladhen

Kanggo sangu urip ing tengahing bebrayan

Aku percaya…

Sanajan abot kudu dilakoni

Kabeh mau kanggo kepentingan pribadhi

Kareben ngesuk dadi wong kang aji

Miguna tumprap bangsa lan nagari

–Geguritan.com–

Geguritan Bahasa Jawa Tema Bencana Alam

“Tsunami”

Banyu laut kang maune antheng glinteng kaya bayi turu angler kepati

Esuk kang padhang njingglang tanpa mendhung…putih suci

Nuduhake marang manungsa kabeh sektine Gusti

Cahyane bagaskara padhang nyinari bumi pertiwi

Angkasa kang bawera dumadakan peteng ngglimeng

Netesi bumi pertiwi kanthi luhe kang tumetes

Angkasa dadi peteng, bumi horeg

Alam sakupeng ngamuk nggegirisi

Laut muntab tanpa kabendhung

Alon-alon samubarang kauntal, kauncalake dening banyu bah saka laut

Manungsa kocar-kacir tunggang langgang, golek slamet

Geguritan Bahasa Jawa Tema Kemanusiaan

“Rumangsaku”

rumangsaku kabeh uwong mesthi

kudu ngerti benere dhewe

amung luput salahe

kang tumiba janma liya

padha anggega kersane pribadhi

ngugung nguja luntaking angkara

yen kepagol asesanti

rawe-rawe rantas malang-malang putung

singa lena nemahi pralaya

katon wewentahan ujaring kandha

napsu angedhaton ing ati

rasul lan malaikat ora kasat mata

banjur buteng mbregudhul ora ngerti

anggering tata suba sita lan agama

nek atine kagol kepantong liyan

embuh ora ngerti eling

tutur muni saujar dadi ganjelaning ati

ora perduli embuh salahe

nanging rumangsaku luwih entheng mayang ing ati

dadi luber ajur mung kadi maruta

ganjelaning ati kaanggep sesendhon

tinambahan eling marang

lajer kang tinandur Gusti

kanthi mangesthi sesanti aku kabeh kalepotan luput

–Roewandi–

“Gotong Royong”

Diten libur wunten ing dusun

Satunggalin pakempalan kang tansah rukun

Ingkang dipun rembag perkawis dusun

Bersih lingkungan program kasusun

Gotong royong maju bareng

Nyingkirake lingkungan pepeteng

Supaya tangsah seneng

Hasile indah kadeleng

Kanggo sehate wargo

Gotong royong monggo dijogo

Supaya desa tetep tumoto

Masyarakat urip kanthi rejo

“Sabtu Bersih”

Dina Setu ing wanci enjang

Suasono Tasih katon Remeng

Katambah Kluruk pitik kang gayeng

Katon Siswa SMP kang Nggrengseng

Wanci Sekolah miwiti pasinaon

Katah siswa kang sami pitakon

Sabtu enjang kagem lingkungan kemawon

Kerja bakti resek pasinaon

Namung tekat saiyeg saeka kapti

Yambut gawe bareng kanthi senengen ati

Tansah sehat kang diupadi

Lingkungan sekolah kang tetep asri

“Rondha”

rondha

nabuh kenthongan ing parondhan

nrethek nugel dalan pratapan

ngelingake bebrayan mring kawaspadan

iki rak forum dhemokrasi

kang gumelar ing tengah wengi

bisa ngrasani

tangga teparo pak RT pak RW pak Lurah sagarwane

bisa dai konsepsi

ngedum rejeki kang murakabi

mula

mripaatku aja ngantuk tekan esuk

kuping nadyan kebunan tetep kaku lan njepiping

cangkem kena ngerancang kanthi pakem

iki amalan

dudu omelan

weteng aja kluruk sandhing ngebuk

iki dicepaki wedang kopi

dening mbak puji

endi paiman

wis ben aja digugah lagi kelonan

amarga kabeh prelu kesadharan

jempitane kok mung nyakmit

ya ben jenenge bae jimpitan

dudu jumputan cangkiran apa literan

iki mung kanggo nyawur mripatmu

ngthik – ithik aras – arasenmu ayub – ayubenmu

ngobajake boyokmu

wose

rondha

muga – muga pangibadahmu jumbuh karo pakaryanmu

filsafate

cegah dhahar lawan guling

selingane

milang – miling kudu awas kudu eling

Akhir Kata

Walaupun geguritan bahasa Jawa ini sudah mengalami perkembangan yang pesat sesuai dengan kemajuan teknologi dan zaman.

Akan tetapi keaslian dari geguritan bahasa Jawa masih harus ada sebagai cara kita melestarikan budaya yang diwarisi nenek moyang kepada kita semua.

Demikian penjelasan mengenai geguritan bahasa Jawa ini dijelaskan, semoga berguna dan menambah wawasan kita seputar budaya yang ada.

Killua Ibrahim
Killua Ibrahim

“Untuk menjadi seorang yang ahli, kau harus belajar lebih.”