20+ Contoh Tembang Kinanthi dan Artinya

SIPINTAR.NET – Tembang Kinanthi adalah salah satu permata tersembunyi dalam sastra Jawa yang menampilkan keindahan dalam penyusunan kata-kata.

Dalam artikel ini, kami akan menghadirkan beberapa contoh Tembang Kinanthi yang memukau dan memberikan wawasan tentang kekayaan sastra Jawa.

Kumpulan Contoh Tembang Kinanthi dan Artinya

Berikut adalah beberapa contoh Tembang Kinanthi beserta artinya:

Contoh Tembang Kinanthi Buatan Sendiri

Aja Kulina tumindhak ala…

Tanpa guna tanpa hasil…

Kena marang gangguan…

Mula kudu diati-ati…

Urip kui akeh panggodane…

Panggodane kudu diperhatikan…

Artinya:

Janganlah membiasakan diri untuk berbuat keburukan…

Tidak ada gunanya dan tidak ada hasilnya…

Terjerat oleh rintangan…

Oleh karena itu, harus berhati-hatilah…

Hidup banyak rintangannya…

Godaan yang harus diperhatikan…

Senajan to nora milu…

Pasti weruh solahing maling…

Kaya mengkono sabarang…

Panggwawe ala puniki…

Sok weruho nuli bisa…

Yeku panuntuning eblis…

Artinya:

Walaupun tidak ikut mencuri…

Pasti akan mengerti perilaku mencuri…

Seperti itulah di dalam sebuah pergaulan…

Perbuatan yang jelek itu…

Jika sudah mengetahui maka akan bisa melakukannya…

Itulah arahan serta ajakan dari iblis…

Anoman malupat sampun…

Prapteng witing nagasari…

Mulat mengandhap katingal…

Wanodyayu kuru aking…

Gelung rusak wor lankisma…

Kang iga kaeksi…

Artinya:

Anoman sudah melompat…

Datang di pohon nagasari…

Melihat kebawah terlihat…

Seorang wanita kurung kering…

Gelungnya rusak tercampur tanah…

Terlihat iganya yang kurus…

Contoh Tembang Kinanthi Tema Pendidikan

Crita pan wus kakaku…

Panggawe ala lan becik…

Tidak bener lan kang ora…

Kalebu jero ceritane…

Mulane aran carita…

Kabeh-kabeh den kaweruhi…

Artinya:

Cerita memang sudah menceritakan…

Perbuatan jahat dan perbuatan baik…

Kelakuan yang benar dan kelakuan yang salah…

Sudah termuat di dalam ceritanya…

Semuanya harus dimuatnya…

Kabeh kudu nuntut ilmu…

Kangge pedomane urip…

Nang ndunyo lan neng akhirat…

Dene ilmu dipahami…

Mulah akeh keuntungane…

Lan ketentraman urip…

Artinya:

Semua harus menuntut ilmu…

Sebagai pedoman hidup…

Di dunia dan di akhirat…

Jikalau ilmu tersebut dipahami…

Pasti akan banyak manfaatnya…

Dan ketentraman hidup…

Sopo sira sopo ingsung…

Angalunyat serta edir…

Iku lalabete ugo…

Nonoman adoh wong becik…

Emoh angrungu cerita…

Cerita ala kang becik…

Artinya:

Siapakah dirimu dan siapakah saya…

Berlagak dan bergaya…

Itu semua bekas dari…

Anak muda yang menjauhi orang yang baik…

Tidak mau mendengarkan cerita…

Atas cerita yang jelek dan cerita yang baik…

Marma den terberikulup…

Angulah lantiping ati…

Rina weng den anedya…

Pandak panduking pambudi…

Bengkas kahardaning driya…

Supaya dadya utami…

Artinya:

Maka rajinlah anak-anakku…

Belajar menejamkan hati…

Siang dan malam berusahalah…

Merasuk kedalam sanubari…

Melenyapkan nafsu pribadi…

Supaya menjadi manusia yang mulia…

Penggawe becik puniku…

Gampang yen den wes dilakoni…

Angel yen durung kalayakyan…

Aras-arasen ngelakoni…

Turu iku den lakonane…

Mupanganti badaneki…

Artinya:

Perbuatan baik itu…

Mudah jika sudah dilakukannya…

Di awal yang malas untuk memulainya…

Namun jika sudah dijalankan…

Manfaat bagi dirinya…

Lan wong enom-enom iku…

Kang kanggo ing mangsa iki…

Adhap-asor dipun simpar…

Umbag gumunggung ing dhiri…

Obral umuk kang den gulang…

Kumenthus lawan kumaki…

Artinya:

Dan para pemuda itu…

Dimasa sekarang…

Sifat sopan satunya sudah ditinggalkan…

Suka menyombongkan dirinya…

Mengobrol tentang cerita bohong yang selalu dijalankan…

Mengaku pintar dan mengaku bisa…

Nadyan asor wijilipun…

Yen kelakuane becik…

Utawa sugih ceritane…

Carita kang dadii misil…

Iku pantes raketana…

Daripin mundhak kang budi…

Artinya:

Meskipun lahir dari kalangan orang bawah…

Namun, jika kelakuannya baik…

Dan banyak pengalaman hidup…

Pengalaman yang bisa dijadikan pelajaran…

Itu pantas untuk didekati…

Harapannya bisa memperbaiki budi pekerti “kita”.

Senajan ta nora milu…

Pasti ero solahing maling…

Kaya mangkunu sabarang…

Penggawe ala puniki…

Sok weruho nuli bisa…

Yeku panutuning iblis…

Artinya:

Walaupun tidaklah ikut mencuri…

Akan di cap sebagai pencuri…

Seperti itulah dalam pergaulan…

Perbuatan jelek itu…

Jika mengetahui maka akan bisa melakukannya…

Itulah arahan dan ajakan iblis…

Yen wis tinitah wonga agung…

Aja sira nggunggung diri…

Aja tekat lan wong ala…

Kang ala lakunireki…

Nora wurung ngajak-ajak…

Satemah anunu lari…

Artinya:

Jika kamu sudah ditakdirkan menjadi orang yang hebat…

Janganlah kamu untuk menyombongkan diri…

Jangan pula bersahabat dengan orang yang jahat…

Orang yang jahat dan yang buruk kelakuannya..

Yang akhirnya hanya mengajak-ngajak kepada keburukan…

Hanya akan menularkannya…

Podo gulangen ing kalbu…

Ing sasmita amrip lantip…

Aja pijer mangan mendra…

Ing kaprawiran den kaesthi…

Pesunen dhahar lan guling…

Artinya:

Latihlah di dalam hatimu…

Mengikuti suara hati supaya bisa menjadi pandai…

Jangan hanya makan dan tidur…

Patuhlah jiwa asatri…

Kendalikan tubuhmu…

Kurangilah makan dan minumnya…

Yen wis tinitah wong kang agung…

Aja sira nggunggung diri…

Aja lekat lan wong ala…

Kang ala lakunireki…

Nora wurung ngajak-ajak…

Satemah anumu lari…

Artinya:

Jika kamu sudah ditakdirkan menjadi orang yang terhormat…

Janganlah kamu untuk menyombongkan diri…

Janganlah pula bersahabat dengan orang yang jahat…

Orang yang jahat dan buruk kelakuannya…

Yang akhirnya hanya mengajak-ajak kepada keburukan…

Hanya akan menularkan saja…

Dadia laku nireku…

Cegah dahar lawan guling…

Lan aja sungkan-sungkan…

Angganggoa sawatawis…

Ala wateke wong suka…

Nyudo prayinaning batin…

Artinya:

Jadikanlah hal ini sebagai kebiasaan…

Tahanlah untuk tidak makan dan tidur…

Dan janganlah bersuka-suka…

Gunakanlah semua secukupnya…

Buruk watak orang yang bersuka-suka…

Mengurangi kewaspadaan batin…

Contoh Tembang Kinanthi Tema Agama

Pangasahe sepi samun…

Aywa esah ing salami…

Samangsa ing salami…

Samangsa wes kawistara…

Lalandhepe mingis-mingis…

Pasah wukir reksamuka…

Kekas srabedaning budi…

Artinya:

Mengasahnya di alam yang sepi…

Jangan berhenti selamanya…

Apabila sudah kelihatan…

Tajamnya yang luar biasa…

Mampu mengiris gunung penghalang…

Lenyap semua penghalang budi…

Ayo podho golek ilmu…

Ilmu kuwi nomer siji…

Ing dunyo benora rekasa…

Ojo lali marang ing gusti…

Bendikeki kemudahan…

Lan dikeki dalan seng apik…

Artinya:

Marilah semuanya mencari ilmu…

Ilmu adalah yang paling utama…

Di dunia supaya tidak kesusahan…

Janganlah lalai kepada Tuhan yang Maha Esa…

Supaya selalu diberikan kemudahan…

Dan diberikan petunjuk yang benar…

Mengko kanthi tumuwuh…

Salami mung awas eling…

Eling wiryaning alam…

Dadi wiryaning dumadi…

Supadi nir ing sangsara…

Yaiku pangreksaning urip…

Artinya:

Padahal bekal hidup…

Selamanya waspada dan selalu ingat…

Ingatlah bertanda yang ada di alam ini…

Menjadi kekuatannya asal-usul…

Supaya lepas dari sengsara…

Begitulah memelihara hidup…

Pada elingo satuhune…

Maring Gusti duh kita sami…

Kang paring nikmat lan gesang…

Aja nganti kita lali…

Aja seneng laku cidra…

Gusti sugih aksami…

Artinya:

Ingatlah selalu…

Kepada tuhan kita semuanya…

Yang telah memberikan nikmat dan kehidupan…

Janganlah sampai kita lalai…

Janganlah suka bertindak buruk….

Tuhan Maha Pengampun…

Contoh Tembang Kinanthi Tema Lingkungan

Tembang Kinanthi

Titipane anak puthu…

Alam endah edi peni…

Den jaga maring lestari…

Aja lali den pangudi…

Temah jaya lan sentosa…

Artinya:

Titipan anak cucu…

Alam yang indah dan terpelihara…

Jagalah supaya selalu lestari…

Jangan lupa untuk merawatnya…

Sehingga jaya dan sentosa…

Tenang dan dami kita bersama…

Contoh Tembang Kinanthi Serat Wedhatama

Pangasahe sepi samun…

Aywa esah ing salami…

Samangsa wis kawistara…

Lalandhepe mingis mingis…

Pasa wukir reksamuka…

Kekes srabedaning budi…

Artinya:

Mengasahnya di alam sepi “semedi”…

Jangan berhenti selamanya…

Apabila sudah kelihatan…

Tajamnya yang luar biasa…

Mampun mengiris gunung penghalang…

Lenyaplah semua penghalang budi…

Marma den taberi kulup…

Angulah lantiping ati…

Rina wengi den anendya…

Pandak panduking pambudi…

Bengkas kahardining driya…

Supaya dadya utami…

Artinya:

Maka rajinlah anak-anakku…

Belajar menajamkan hati…

Siang dan malam berusaha…

Merasuk ke dalam sanubari…

Melenyapkan nafsu pribadi…

Supaya menjadi manusia yang utama…

Mangka kanthining tumuwuh…

Selami mung awas eling…

Eling lukitaning alam…

Dadi wiryaning dumadi…

Supadi nir ing sangsaya…

Yeku pangreksaning urip…

Artinya:

Padahal bekal hidup…

Selamanya selalu waspada dan ingat…

Ingat akan pertanda yang ada di alam ini…

Menjadi kekuatan asal-usul…

Supaya lepas dari sengsara…

Begitulah memelihara kehidupan…

Contoh Tembang Kinanthi Tema Sekolah

Tembang Kinanthi

Nguri-uri kanthi luhur…

Bahasa kita bahasa jawa…

Bahasa kanggo saben dino…

Akeh wong kang nyinau…

Mula pancen kudu padha…

Kita nganggo bahasa jawa…

Contoh Tembang Kinanthi Tema Adiwiyata

Duh dewadhuh jawata gung…

Tinggalana solah mami…

Sewu lara seewu brangta…

Tan ana timbange mami…

Yen tau luntan panggiha…

Kelawan pangeran mami…

Contoh Tembang Kinanthi Tema Sopan Santun

Kabeh kundu nuntut…

Kanggone pedoman urip…

Ing ndunyo ning akhirat…

Kahe ilmu di gantosi…

Mula akeh keuntungan…

Lan ketentreman ning urip…

Contoh Tembang Kinanthi Tema Cinta

Tembang Kinanthi

Kinanthi panglipur wuyung…

Rerenggane prawan sunthi…

Durung poso doyang nginang…

Tapi pinjung tur mantesi…

Mendah gene yen diwasa…

Bumi langit gonjang ganjing…

Artinya:

Disertani dengan penghibur kasmaran cinta…

Hiasannya perawan kencur…

Yang belum bisa makan kinang…

Mengenakan kain panjang dan selaras…

Apabila jika nanti kalau sudah dewasa…

Bumi dan langit pasti akan gegap gempita…

Contoh Tembang Kinanthi Tema Nasehat

Pada bektia maring ibumu…

Kang ngandut lan nglairake…

Angopeni kanti trisno…

Wiwit isi jabang bayi…

Nganti tumedeng dewasa…

Amrih sira bisa urip mukti…

Artinya:

Berbaktilah kepada ibumu…

Yang mengandung dan melahirkannya…

Yang merawat dengan kasih sayang…

Sejak kau masih bayi hingga dewasa…

Supaya kau bisa hidup mulia…

Contoh Tembang Kinanthi Tema Kehidupan

Tembang Kinanthi

Mangka kanthing tumuwuh…

Salami mung awas eling…

Eling lukitaning alam…

Dadi wiryaning dumadi…

Supadi nir ing sangsara…

Yaiku pangreksaning urip…

Artinya:

Padahal bekal hidup…

Selamanya waspada dan selalu ingat…

Ingatkan pertanda yang ada di alam ini…

Menjadi kekuatan asal-usul…

Supaya lepas dari kesengsaraan…

Begitulah memelihara kehidupan…

Contoh Tembang Kinanthi Tema Hawa Nafsu

Tembang Kinanthi

Marma den teberikulup…

Angulah lantiping ati…

Rina weng den anedya…

Pandak panduking pambudi…

Bengkas kahardaning driya…

Supaya dadya utami…

Artinya:

Maka rajinlah anak-anakku…

Belajar menajamkan hati…

Siang dan malah berusaha…

Merasuk kedalam sanubari…

Melenyapkan nafsu pribadi…

Supaya menjadi manusia yang mulia…

Contoh Tembang Kinanthi Tema Ibadah

Pangasahe sepi samun…

Aywa esah ing salami…

Samangsa wis kawistara…

Lalandhepe mingis-mingis…

Pasah wukir reksamuka…

Kekas srabedaning budi…

Artinya:

Mengasahnya di alam yang sepi…

Jangan berhenti selamanya…

Apabila sudah kelihatan…

Tajamnya yang luar biasa…

Mampu mengiris gunung penghalang…

Lenyaplah semua penghalang budi…

Contoh Tembang Kinanthi Tema Kekancan

Konco kang becik yo iku

Konco seneng tetulong

Pinter jujur sopan

Konco kang becik

Mesti akeh koncone

Artinya:

Kawan yang baik itulah

Kawan yang suka menolong

Cerdas, jujur, sopan

Kawan yang baik

Harus banyak temannya

Akhir Kata

Tembang Kinanthi adalah contoh sempurna dari keindahan sastra Jawa yang menciptakan perasaan dan pemahaman yang mendalam melalui kata-kata yang puitis.

Setiap contoh Tembang Kinanthi membawa kita lebih dekat dengan warisan sastra yang kaya dan berharga.

Semoga Anda menikmati keelokan sastra ini sebagaimana yang telah dihadirkan dalam contoh-contoh di atas.

Killua Ibrahim
Killua Ibrahim

“Untuk menjadi seorang yang ahli, kau harus belajar lebih.”